Auteursrecht en plagiaat
De regels over auteursrecht en plagiaat zijn veel ouder dan de huidige opkomst van generatieve AI. Hierbij definiëren we generatieve AI als kunstmatige intelligentie die al of niet op basis van aanwijzingen van mensen zelf teksten, afbeeldingen, of muziek kan produceren. Sinds 2022 is er controverse over drie thema's, namelijk auteursrecht voor de schrijver van de prompt, auteursrecht voor de makers van de afbeeldingen / teksten / muziek waarop de AI zijn getraind, en plagiaat van bestaande werken door de AI.
Stand op 7 februari
Afgelopen 7 februari zocht ik de stand van zaken uit. 'Theatre d’Opera Spatial' had in augustus 2022 de eerste prijs gewonnen in de categorie Digital Arts / Digitally-Manipulated Photography van de Colorado State Fair. Dat dit een AI-generated artwork was, gemaakt door Jason Allen, deed een hoop stof opwaaien. Hieronder een screengrab ervan, het origineel is veel gedetailleerder.
Afgelopen februari waren er een aantal rechtszaken aangespannen tegen de makers van de AI, zoals Stability AI en Midjourney, omdat ze oneigenlijk gebruik zouden hebben gemaakt van op het internet gepubliceerde werken. Ook kunstenaars die met AI gegenereerde kunst hadden gepubliceerd, kregen te horen dat niet zeker was of ze wel copyrights konden claimen. In enkele gevallen werden eerder verleende copyrights weer ingetrokken. Hieronder een afbeelding uit het stripboek 'Zarya of the Dawn', die dat overkwam.
Volgens de makers van AI gegenereerde afbeeldingen vertoont hun werk zowel overeenkomsten met fotografie als met andere digitale kunstvormen. Met fotografie omdat daarbij het afgebeelde onderwerp al bestaat en alleen het 'wat' en de 'manier waarop' creativiteit vraagt. Met andere digitale kunstvormen is de overeenkomst dat je de computer delen laat 'berekenen', op welke manier dan ook: je kunt de belichting laten berekenen, patronen zoals gras en bomen 'stempelen', een kleurgradiënt in een menu instellen, enzovoort. Daarnaast wordt in het Nederlands auteursrecht expliciet benoemd:
Artikel 6 Auteurswet
Artikel 7 Auteurswet
Stand op 16 maart
Ondertussen heeft een autoriteit van zich laten horen, namelijk het U.S. Copyright Office van het Library of Congress. Anders dan in Nederland en Europa heeft in de Verenigde Staten een werk pas auteursrecht als het als zodanig geregistreerd is, en daar zorgt dit Copyright Office voor. Het Amerikaanse copyrightbureau heeft op een officieel document gepubliceerd over de vraag of kunst die door een AI is gemaakt auteursrechtelijk beschermd kan zijn of niet. Hun conclusie: in principe niet. (Kijk op https://public-inspection.federalregister.gov/2023-05321.pdf voor de volledige tekst.)
Kort samengevat:
- Alleen mensen kunnen copyright hebben, machines niet, algoritmes niet, apen ook niet.
- AI-illustraties die uitsluitend door een prompt zijn gegenereerd, kunnen niet door copyright worden beschermd, omdat het creatieve werk door het algoritme is gedaan.
- Prompts kunnen wel copyright-bescherming krijgen, maar "Hoewel sommige prompts voldoende creatief kunnen zijn om auteursrechtelijk beschermd te zijn, betekent dat niet dat materiaal dat is gegenereerd op basis van een auteursrechtelijke prompt zelf auteursrechtelijk beschermd is."
- Het wijzigen van de door AI gegenereerde afbeelding verleent copyright. Dit wijzigen moet meer zijn dan een eenvoudige correctie, maar getuigen van creatieve inbreng.
- Het arrangeren of schikken van door AI gegenereerd werk verleent auteursrecht. We kunnen bijvoorbeeld een strip maken met door AI gegenereerde afbeeldingen en daar copyright op krijgen, maar de afbeeldingen zelf zijn technisch gezien niet auteursrechtelijk beschermd.
De auteur van het eerder genoemde stripboek 'Zarya of the Dawn' heeft dus wel copyrights op dit werk gekregen, maar niet op de afzonderlijke plaatjes. Ook het eerstgenoemde kunstwerk 'Theatre d’Opera Spatial', waarvan de maker zelf zegt dat het is gemaakt door AI en hij zelf alleen nog kleine correcties heeft gedaan, zal hierdoor geen copyright krijgen. Of het wel kunst is, staat volledig buiten beschouwing.
N.B. Dit geldt alleen voor de VS.
Hoe verder
De verwachting is dat Nederland samen zal optrekken met de andere landen in de Europese Unie, waardoor het hoogste woord moet komen van - en wetgeving gemaakt zal worden in - het Europees Parlement. Er is al een commissie bezig om AI in Europa te reguleren, maar die is vooral bezig de uitwassen zoals geautomatiseerde discriminatie uit te bannen. Aan het toekennen van auteursrecht aan de schrijvers van prompts lijken ze nog niet toe te komen.
Voorlopig biedt de Nederlandse wetgeving nog wel bescherming, omdat het kernpunt van het U.S. Copyright Office gaat over 'creativiteit', terwijl dit woord helemaal niet voorkomt in het Nederlands auteursrecht. Aan de andere kant valt door AI gegenereerde kunst ook niet binnen de omschrijvingen van de lijst aan werken waarop auteursrecht bestaat (Artikel 10 Auteurswet).
Het probleem over copyrights zal dus in eerste instantie optreden als we onze werken in de VS gaan publiceren. Doordat internet overal is, kan dit al snel het geval zijn. Het lijkt dus raadzaam alvast een slag om de arm te houden en alleen content te tonen die je zelf voldoende creatief heb bewerkt of geschikt. Onderstaand een voorbeeld van oud naar nieuw: gearrangeerd en bewerkt.
Een andere tussenweg is het schrijven van zulke slechte prompts dat het creatief bewerken van de resultaten gewoon noodzakelijk is; denk aan het toevoegen van mensen aan lege scenes, of het toevoegen van een hoofd aan een lichaam. Doen alsof je dit hebt gedaan, terwijl je eigenlijk nauwelijks iets hebt gewijzigd, gaat in het Amerikaanse rechtssysteem niet op: je bent verplicht op het aanvraagformulier van het Copyright Office naar waarheid in te vullen hoe je het werk hebt geproduceerd en met wie of wat. Je wilt daarna niet aangeklaagd worden voor valsheid in geschrifte, fraude, of welke term er verder op van toepassing is.
Vervolg
De vragen rond het auteursrecht zijn dus nog lang niet opgelost. Er is (nog) geen wereldwijde overeenstemming over het hebben van copyrights op door AI gegenereerde werken. De rechtszaken tegen de AI aanbieders - of ze wel of niet zomaar van content op het internet gebruik mogen maken - lopen nog. Het bestaande auteursrecht beschermt kunstenaars al tegen het kopiëren van hun werk, of dat nu wel of niet met hulp van AI gebeurt. Kunstenaars die zich geplagieerd voelen doordat hun stijl geïmiteerd kan worden met AI, hebben een groter probleem, omdat het nadoen van iemands stijl is toegestaan, zolang het eindproduct niet teveel lijkt op bestaande werken.
We zullen het nieuws in de gaten houden en erover berichten als er meer duidelijk wordt.
Maak jouw eigen website met JouwWeb